Dị bản là gì?
Bản dị thường được hiểu là một phiên bản khác, một biến thể của một câu chuyện hay tác phẩm nào đó.
- Trong truyện cổ tích, “dị bản” có thể được hiểu là các phiên bản khác nhau của cùng một câu chuyện cổ tích, dựa trên sự khác biệt về văn hóa, thời gian hoặc địa điểm.
Khảo dị là gì?
Sưu tầm truyện cổ tích là một trong những công việc cần điều tra và nghiên cứu. Kho tàng truyện cổ tích có không ít loại hình, trong mỗi loại hình có khá nhiều dạng kết hợp rất phong phú, nhưng hiện vẫn còn nằm lẫn lộn trong các kho sách cũ, trong mọi trí nhớ, mà khả năng cá nhân chưa tìm tòi khai thác hết được. Do đó, việc nghiên cứu chỉ mới là bước đầu, thiên về khái quát mà thiếu phong phú, cụ thể.
Khảo dị tôn trọng chủ đề và kết cấu đã có của những truyện cổ tích, trong đời sống truyền miệng từ xưa, cố gắng trình bày nguyên, không sửa chữa: những truyện có nhiều địa phương kể khác nhau về chi tiết hay toàn phần, khảo dị ghi tóm tắt lại, để tiện tham khảo. Nếu truyện nào có nội dung tương tự với truyện của các dân tộc khác ở trong nước hay nước ngoài, khảo dị cũng làm như vậy.
- Như vậy, khảo dị giống như dị bản; nhưng mang tính chất tham khảo từ nghiên cứu nguồn gốc truyện. Khảo dị không chính thống như dị bản, nhưng mang lại nhiều góc nhìn và nội dung phong phú theo tính chất câu chuyện địa phương.